Page:Progreso - 3a yaro.pdf/367

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been proofread.
337
LINGUALA QUESTIONI

finez per ‑e. Adverbi qui ne povas havar kores­pondanta adjektivi, e konseque ne povas konsi­deresar quale derivita de tali, unavorte : adverbi omnakaze nederivita esas admisata kun altra fino. Exempli : bis, ja, mem, neplus, no, yes, ya, tam, kam (pri kelki de li on povus diskutar, kad li esas adverbi o konjuncioni, sed to absolute ne chanjas la principo).

P. de Janko.
Pri prepo­zicioni finanta per ‑e.

La §77 di nia gramatiko docas, ke la prepo­zicioni povas genitar adverbi per adjunto di la finalo ‑e, tamen ke ti finanta ja per ‑e ne bezonas ita adjuntajo, li ipsa povas esar anke adverbi. Li esas la sequantai : ante, cirke, infre, kontre, malgre, supre, ultre, vice. Ca lasta regulo havas grava malavantaji e pekas kontre la bonega principo di nia linguo, ke la formo ipsa di ula vorto konocigas sa funciono en la frazo[1]. To ne esas la fakto pri la supra prepo­zicion-adverbi, do quo povas rezultar malklara e mem miskom­prenebla frazi. Exemple : Kontre me esas nulu povas tradukesar D. Gegen mich ist niemand, od : Im Gegenteil (dagegen), ich bin niemand. Certe on povas precizigar tala frazo per komo, skribante lor : Kontre me…, lor : Kontre, me… sed esas kontre la principi di nia linguo ke kompreno dependez tale de un komo. Pro ca rezono on mem introducis duesma formo di nego, la no, por distingar : Ne pluvas de : No, pluvas. E mem se en la duro di frazo la kuntexto permisas komprenar, la necerteso en sa komenco esas malagrabla e misduktanta. Se me dicas : Ultre mea frato vidis nulu qua… me devas vartar la fino di ca frazo por komprenar la komenco, qua povas esar F. « En outre, mon frère… » od : « En outre de mon frère… » En nia skribaji me trovas mem indiko, ke altri anke sentis ica malklareso, nam vice kontre en l’adverbala senco on prefere skribas : tote kontre.

Tala stando ne devas toleresar en nia linguo. On povas emendar ol per la sequanta moyeni :

1) Konsiderar la vorto primitiva quale adverbo e derivar de ol prepo­ziciono per forlaso di la finalo ‑e, same kam on povas konsiderar dum quale derivita de dume, proxim de proxime e c. Ta procedo postulas, ke la vorto sen finalo esez facile pronuncebla. To esas exemple la fakto pri vice ; ni havos do la prepo­ziciono vic, l’adverbo vice, l’adjektivo vica e l’altra derivuri ne chanjos, exemple vicar, vicigar, e c. ;

2) On transformas per malgranda modifiko la vorti ye tala ke la sama sistemo povas aplikesar. Exemple kontre povas divenar

2

  1. On ne miskom­prenez : to tote ne postulas, ke omna vorti di irga klaso (exemple omna prepo­zicioni) havez la sama finalo, sed nur ke la sama formo ne apartenez samtempe a du klasi, exemple adverbi e prepo­zicioni.